смотреть

смотр/еть несов.

1 (сов. посмотреть) на кого-что и во что қарамоқ, боқмоқ, кўрмоқ, назар солмоқ; ~еть в окно деразадан қарамоқ; ~еть на часы соатга қарамоқ; ~еть в бинокль бинокль орқали қарамоқ; ~еть под ноги оёқ остига қарамоқ (қараб юрмоқ); ~еть по сторонам у ёқ-бу ёққа (атрофга) қарамоқ, алангламоқ; пристально ~еть тикилиб (разм солиб) кўз узмасдан қарамоқ; зло ~еть хўмрайиб (ғазаб билан) қарамоқ; ~еть в даль узоққа қарамоқ (боқмоқ);

2 перен. қарамоқ, боқмоқ; умид боғламоқ; советские люди уверенно смотрят в будущее совет кишилари келажакка ишонч билан қарайдилар; ~еть вперёд олға боқмоқ, олдинга қарамоқ;

3 (сов. посмотреть) перен. бирор нуқтаи назардан қарамоқ, маълум муносабатда бўлмоқ, эътибор бермоқ, эътиборга (ҳисобга) олмоқ, ҳисобламоқ; не ~и на его выходки унинг ҳаракатларига (қилиқларига) эътибор берма; он смотрит на дело легкомысленно у ишга енгилтаклик билан қарайди; ты смотришь на меня, как на мальчишку сен менга бола (гўдак) деб қарайсан, сен мени бола (гўдак) ҳисоблайсан; как вы на это смотрите? сиз бунга қандай қарайсиз?;

4 (сов. посмотреть) за кем-чем қарамоқ. парвариш қилмоқ, боқмоқ, қараб (кўз-қулоқ) бўлиб турмоқ, тежамоқ, назорат қилмоқ ~еть за детьми болаларга қарамоқ; ~еть за порядком тартибга қарамоқ, тартибни назорат қилиб турмоқ; ~еть за цветами гулларга қарамоқ, гулларни парвариш қилмоқ; за больным смотрит врач беморга врач қараб турибди;

5 (сов. посмотреть) что кўрмоқ, кўздан кечирмоқ, қараб (кўриб, танишиб) чиқмоқ; ~еть газету газетани кўриб чиқмоқ; ~еть переписку ёзишмаларни кўздан кечириб чиқмоқ;

6 (сов. посмотреть) кого-что и на что кўрмоқ, томоша қилмоқ; ~еть выставку кўргазмани томоша қилмоқ; виставкани кўрмоқ; ~еть спектакль спектаклни кўрмоқ;

7 (сов. посмотреть) кого-что кўрмоқ, текширмоқ, кўздан кечирмоқ, кўрикдан ўтказмоқ; ~еть войска қўшинни кўздан кечирмоқ (кўрикдан ўтказмоқ); вас ~ел врач? врач сизни (текшириб) кўрдими?;

8 (сов. посмотреть) кого-что изламоқ, қидирмоқ, кўз югуртириб ахтармоқ; ~еть детям туфли болаларга туфли қарамоқ (қидирмоқ);

9 без доп. разг. қараб ўтирмоқ, қараб (лаллайиб) турмоқ; чего же ты смотришь, иди скорей! нега лаллайиб турибсан, тезроқ юр!;

10 на кого-что разг. қараб ўрнак олмоқ; намуна (ибрат) олмоқ; ~еть на старших катталардан ўрнак олмоқ; не ~ите на лентяев дангасалардан ибрат олманг;

11 на кого-что и во что бирор томонга қараган (қаратилган) бўлмоқ, қарамоқ, чиқмоқ; окна нашего дома смотрят на юг уйимизнинг деразалари жанубга қараган;

12 на кого-что и без доп. кўринмоқ, чиқмоқ, мўраламоқ; из-за туч ~ела луна қора булутлар орасидан ой мўралар эди;

13 перен. кем-чем разг. ...га ўхшаб кўринмоқ, бирор кўринишга (қиёфага) эга бўлмоқ, ...дек (қиёфасида) кўринмоқ ёки қарамоқ; ~ молодцом ёш йигитдек (қирчиллаб, азамат бўлиб) кўринмоқ; ~еть зверем йиртқичлардек қарамоқ; йиртқич бўлиб кўринмоқ; ~еть сентябрём хўмрайиб (қовоқ солиб) қарамоқ;

14 пов. ~и(те) в знач. межд. разг. 1) билиб қўй(инг), эсинг(из)да бўлсин!, эсинг(из)да тут(инг)!, эҳтиёт бўл(инг)!; ~и, не забудь купить что я просил! эсингда тут, мен айтган нарсани олишни унутма!; ~и, не упади! эҳтиёт бўл, йиқилиб тушма (юрма) тағин!; 2) қаранг-а!, қара-я!, оббо!; ~ите, какой храбрый! унинг қаҳрамонлигини қаранг-а!;

15 смотришь в знач. вводн. сл. разг. қарабсанки, қарабсизки; смотришь -и день прошёл қарабсизки, кун ҳам ўтиб кетибди;

16 смотрю, смотрим в знач. вводн. сл. разг. қарасам, қараб турсам, ўйлаб қарасам; ничего вы, смотрю, не понимаете в этом ўйлаб қарасам, сиз бу ишда (соҳада ва ҳ. к.) ҳеч нарса тушунмайсиз (билмайсиз); ~еть в глаза кому-чему-н. тик қарамоқ, очиқ кўз билан қарамоқ, дадил қарамоқ; ~еть прямо (или смело) в глаза смерти ўлимдан қўрқмай дадил бормоқ; ~еть в гроб (или в могилу) см. могила; ~еть в корень см. корень; ~еть за собой ўзига қарамоқ, ўзига оро бермоқ; ~еть в кусты см. куст; ~еть (глядеть) в лес см. лес; ~еть в рот 1) оғзига қарамоқ, оғзини (нима дейишини) пойламоқ; 2) оғзига қарамоқ, бировнинг овқат ейишига разм солмоқ; ~еть на что чьими глазами бировнинг кўзи билан қарамоқ, бошқанинг диди билан баҳоламоқ; ~еть не на что кўрадиган жойи йўқ, кўришга арзимайди; ~еть на кого сверху вниз кимса ёки нарсага юқоридан (ўзини катта олиб, паст назар билан) қарамоқ; ~еть сквозь пальцы на что см. палец; ~еть сквозь розовые очки на кого-что см. сквозь; ~еть со своей колокольни см. колокольня; смотри в оба (глаза)! (л. м. иккала кўзингни очиб қара) огоҳ бўл!, сергак бўл!