смерть

смерт/ь ж, р. мн. -тей ж

1 ўлим; ўлиш, вафот ( қазо) қилиш, жон бериш; вафот, қазо, ажал, жон узилиш; естественная ~ь табиий ўлиш, табиий ўлим, ўз ажали билан ўлиш; насильственная ~ь ўлдириш, зўрлаб ўлдириш; преждевременная ~ь барвақт ўлим, бевақт ўлим; умереть голодной ~ью оч қолиб (очликдан) ўлмоқ; умереть своей ~ъю ўз ажали билан ўлмоқ; погибнуть ~ью героя қаҳра монларча (қаҳрамонона) ҳалок бўлмоқ; приговорить к ~и разг. ўлимга ҳукм қилмоқ; до самой ~и то ўлгунча, ўла- ўлгунча, умрининг охиригача, бир умр, умрбод; я буду помнить это до самой ~и буни ўла-ўлгунча (бир умр, умримнинг охиригача) эсдан чиқармайман, буни умрбод ёдда сақлайман (ёддан чиқармайман, унутмайман); быть при ~и ўлим тўшаг и да (талвасасида) ётмоқ;

2 в знач. сказ., прост. ёмон аҳволга (кулфатга, фалокатга) тушиб қолиш, шўри қуриш; яхши эмас, ёмон; жуда ёмон, кулфат, азоб; Смерть мне зимой - коченею (Неверов) Ќиш мен учун жуда азоб - музлаб (тўнгиб) қоламан; ~ъ моя! вой ўлмасам!, вой шўрим!;

3 в знач. нареч. прост. жуда, жуда ҳам, ғоят (ниҳоят) даражада, ўлгудай; ~ь как хочется спать жуда ҳам (ўлгудай) уйқум келяпти; до смерти разг. жуда, жуда ҳам, ғоят, ўлгудай; до смерти есть хочется ўлгудай қорин оч; смотреть ~и в глаза ўлим билан юзма-юз келмоқ; ўлим билан олишмоқ; (только) за ~ью посылать кого шутл. толқон еб, сувга юбормоқ; вопрос жизни и ~и ҳаёт-мамот масаласи; не на жизнь, а на ~ь ҳаёт-мамот учун; на волосок от ~и ажалига (ўлиши га) қилча (бир бахя) қолди, сал бўлмаса ўлар эди; бледный как ~ь мурдадек оппоқ, ранги баайни (худди) мурда; чёрная ~ь уст. ўлат касали, вабо.