к


к, ко предлог с дат.
1 иш-ҳаракатнинг йўналиши, бирор кимсага-нарсага қаратилганлиги ва ш. к. маъноларни билдириб келади: -га (-ка, -қа), сари, қараб, томон, томонига, тарафига, ёнига, олдига; направляться к реке дарёга йўл олмоқ; плыть к берегу қирғоққа қараб (томон) сузмоқ; плыть от острова к острову бир оролдан иккинчи оролга сузиб бормоқ; от дома к дому бир уйдан иккинчи уйга; подойти к приятелю ўртоғининг олдига бормоқ; дўстига яқинлашмоқ; готовиться к концерту концертга тайёрланмоқ; обращаться к молодёжи ёшларга мурожаат қилмоқ, ёшларга қарата гапирмоқ; подсесть к столу столга яқин ўтирмоқ; дорога к базе базага олиб борадиган йўл; ко лбу пешонага;
2 вақтни, пайтни, муддатни билдиради; -га, -га бориб, -гача, -га қадар; к двум часам дня кундуз соат иккига қадар (бориб); кундуз соат иккига; к вечеру он кончил работу кечга бориб у ишни тугатди; к утру ветер затих эрталабга бориб шамол тинди;
3 муносабатни ифодалайди: -га; -га нисбатан; любовь к жизни ҳаётга муҳаббат; он ко мне не расположен у мени ёқтирмайди;
4 қўшиш, бириктириш, ёпиштириш ёки қўшилиш, бирикиш, ёпишиш каби маъноларни ифодалашда ишлатилади: -га (-қа, -ка); прибавить три к пяти бешга учни қўшмоқ; прикрепить к стене деворга ёпиштирмоқ (маҳкамламоқ, қоқиб қўймоқ); припасть к земле ерга ётиб (ёпишиб) олмоқ;
5 оидлик, тааллуқлилик, мансублик, хослик каби маъноларни билдириб келади -га (-ка, -қа); -га атаб, учун; он относится к интеллигенции у зиёлиларга тааллуқли одам; у зиёлилардан; предисловие к книге китоб учун кириш сўз; китобнинг кириш сўзи;
6 бирор воқеа ё ҳодисага оидлик, бағишланганлик, аталганлик каби маъноларни билдириб келади: -га оид (доир); муносабати билан; к юбилею Низами Низомий юбилейига атаб, Низомий юбилейи муносабати билан; подарок ко дню рождения (кимсанинг) туғилган кунига аталган совға; к вопросу о.... ..масаласига доир;
7 кириш сўз ва ибораларда сўзловчининг изҳор қилинаётган фикрига муносабатини билдиради; к счастью бахтимизга, яхшиямки; к сожалению афсуски, таассуфки; к слову (сказать) шуни ҳам айтиш керакки;
8 такрорланган отлар ўртасида келиб, равиш маъносидаги бирикмалар ҳосил қилади, мас., лицом к лицу юзма-юз; плечом к плечу елкама-елка ва ш. к.
-КА частица разг.
1 буйруқ феълига қўшилиб, буйруқни юмшатиш, гапга насиҳат тусини бериш учун хизмат қилади: -чи; қани... -чи; скажи-ка мне (қани) менга айтчи; дайте-ка посмотреть қани, бир кўрайчи; мумкин бўлса кўрсатингчи;
2 келаси замон 1 шахс формасига қўшилиб, тилак, истак ёки қарор маъносини билдиради; пойду-ка я в кино мен бир кинога борайчи; кинога борақолай; напишу-ка я письмо мен бир хат ёзай(-чи).

Рўйхатга қайтиш